خارش، عنوان مقالهای است در
نیویورکر. فکر نمی کردم نیویورکر مقاله پزشکی با این سبک کار کند. مقاله را دیشب خواندم. به ترجمه خلاصه شده و آزاد مقاله توجه کنید:
نیویورکر در این مقاله داستان خانم M را نقل میکند، یک خانم فارغالتحصیل رشته روانشناسی، ازدانشگاه بوستون که در 25 سالگی ازدواج کرده بود و صاحب یک فرزند پسر و یک فرزند دختر شده بود. او بعد از 13 سال کار، مدیر برنامه پزشکی افراد دچار ضربه به سر شده بود.
اما در 32 سالگی زندگی خانوادگی او از هم پاشید، طلاق او را با مشکلات اقتصادی و استرسهای روانی زیادی مواجه کرد، به علاوه او حتی سرپرستی فرزندان خود را هم از دست داد.
همین مسائل او را به مسیر بدی انداخت، او معتاد به الکل و سپس مواد مخدر از جمله هروئین شد و ناگهان روزی دریافت که در نتیجه استفاده از سرنگ آلوده، مبتلا به HIV شده است.
مدتی بعد، او دچار یکی از عوارض پوستی ایدز به نام شینگلز shingles شد. شینگلز زخمهای تاولی دردناکی است که به شدت مبتلایان را آزار میدهد.
چند سال بعد، در 36 سالگی خانم M تصمیم گرفت که سر و سامانی به زندگی خود بدهد، مواد مخدر را ترک کند و از نو شروع کند. اما بعد از دو سال موفق، او دچار یک مشکل دیگر شد: خارش!
خارش او بعد از عود عارضه شینگلز رخ داد. این ضایعات به درمان ضد ویروسی با داروی آسیکلوویر به سرعت پاسخ دادند، اما بعد از بهبودی این ضایعات، در همان محل او احساس خارش شدیدی کرد.
ضاعات پوستی زیادی میتوانند خارش ایجاد کنند: واکنشهای آلرژیک، عفونتهای باکتریایی و قارچی، بدخیمی پوست، سوریاسیس، شوره ، گال، شپش، ضایعات ناشی از تابش نور خورشید، poison ivy و یا خیلی ساده، پوست خشک. استفاده از مواد آرایشی و بهداشتی هم می تواند باعث خارش شود. اما خانم M از صابون معمولی استفاده میکرد و معاینه و بررسی پوست، هم هیچ عارضهای به جز ضایعات ناشی از خارش را نشان نمیداد.
خارش او به یک کرم موضعی که جهات او تجویز شده بود، جواب نداد. او آنقدر سرش را میخاراند که صبح بالشش خونآلود میشد و موی روی محل خارش را هم از دست داده بود.
البته فقط ضایعات پوستی باعث خارش نمیشوند، بیماریهای دیگری مثل پرکاری تیروئید، فقر آهن، بیماریهای کبدی یا بدخیمیهای مثل لنفوم هاجکین هم میتوانند، باعث خارش شوند.
گاهی نشانههای خارش خیلی اختصاصی هستند و میتوان از روی آنها به تشخیص رسید، مثلا خارشی که در ناحیه خارجی بازو وجود داشته باشد و زیر نور خورشید بدتر شود، خارش براکیرادیال نامیده میشود که ناشی از فشرده شدن عصبی در گردن است. خارشی که بعد از حمام و دوش گرفتن در بدن ایجاد شود، خارش ناشی از آب Aquagenic pruritus نامیده میشود. این نوع خارش متناوب و شدید است و در بدن پراکنده است. این نوع خارش ناشی از یک بیماری خونی به نام polycythemia vera است که بیماریای است که در ان بدن گویچههای سرخ بیش از حد طبیعی میسازد.
امادر مورد خانم Mخارش محدود به نیمه راست پوست فرق سر بود، شمارش ویروسهای ایدز در خون او نشان میداد که بیمار ایدز او کنترلشده است و بقیه آزمایشات خونی و تصاویر اشعه ایکس او هم طبیعی بود.
در اینجا بود که پزشک خانم M، مطمئن شد که خارش او، ناشی از مشکلات روانپزشکی یا رونزاد است. در واقع همه اشکال بیماریهای روانی میتوانند باعث خارش شوند، مثلا کسی که روانپریشی دارد، میتواند هذیانهای پوستی داشته باشد و اظهار کند که حس میکند، انگل، مورچه یا شپش روی سطح پوستش در حال حرکت هستند. استرش شدید هم میتواند منجر به احساس خارش شود.
پزشک خانم M اعتقاد داشت که دچار تریکوتیلومانیا tricho-tillomania شده است که یک اختلال وسواسی جبری است که در آن بیمار تمایل مهارنشدنی برای کندن موهایش دارد.
اما داروهای ضدافسدگی که جهت بیماری وسواسی جبری به او داده شد، بهبودی در او ایجاد نکرد، به علاوه این خانم حقیقتا تمایلی برای کندن موهایش نداشت و خارش او تحت تأثیر میزان استرس و یا سطح خلقیاش قرار نمیگرفت.
اما یک روز صیح اوضاع بسیار بدتر شد، وقتی خانم M از خواب بلند شد، دید مایع سبزرنگی روی صورتش جاری شده، بلافاصله گازی روی ضایعه گذاشت و نزد پزشکش رفت. پزشکش بلافاصله آمبولانسی خبر کرد. خانم M به جراحی احتیاج پیدا کرده بود. در حقیقت او شب قبل آنقدر به خاراندن سرش ادامه داده بود که جمجمهاش را سورخ کرده بود و به مغزش رسیده بود!!
اما خارش چیزی فراتر از یک بیماری است و در حقیقت آن را میتوان یک محافظت فیزیولوژیک دانست. با خارش بدن انسان با انتقال بیماریها منتقلشونده توسط پشهها و حشرات مثل مالاریا، تب زرد و دنگو، تولارمی، بیماری خواب و کوری رودخانه و تیفوس، مقابله میکند.
تا مدتها تصور میشد که خارش شکل خفیف درد است اما تحقیقات یک محقق آلمانی به نام H. O. Handwerker نشان داد که درد و خارش دو روند جداگانه در بدن هستند. تحقیقات او نقش هیستامین را در ایجاد خارش، نشان داد.
تحقیقات بعدی نشان داند که رشتههای عصبی خاصی، حس خارش را منتقل میکنند، این رشتههای عصبی با رشتههای عصبی که درد را منتقل میکنند، تفاوت دارند. بر خلاف رشتههای مربوط به درد که هریک فقط یک میلیمتر از پوست را پوشش میدهند، هر رشته عصبی مربوط به خارش مساحت بسیار بیشتری را پوشش میدهد. انتقال تکانههای عصبی خارش در الیاف مخصوص آن بسیار آهستهتر از الیاف درد صورت میگیرد.تحقیقات بعدی به یاری PET Scan قسمتهایی از مغز را که عهدهدار حس خارش هستند، مشخص کردند.
بر میگردیم به داستان خانم M، یک جراح مغز و اعصاب و یک جراح پلاستیک او را مورد جراحی قرار دادند، اما بعد ازجراحی و قرار دادن یک پیوند پوستی، خانم M آنقدر خودش را مجددا خاراند که پیوند جدا شد و جراحان مجبور شدند، او را مجددا به اتاق عمل ببرند.
پزشکان بر تشخیص بیماری وسواسی جبری او تأکید میکردند، اما تستهای استاندارد ورانپزشکی چنین چیزی را تأیید نمیکرد.
در اینجا بود که یک نوورلوژیست شک کرد که نکند خارش شدید خانم M به خاطر شینگلز بوده باشد. بسیاری از بیماران بعد از بهبود ضایعات شینگلز، دچار درد میشوند ، اما بعضیها هم دچار خارش میشوند.
این پزشک نورولوژیست به تحقیقات خود ادمه داد. ماده بیحسی به پوست خانم M تزریق کرد و مشاهده کرد که در کمال تعجب بعد از مدتها واقعا خارش خانم Mمتوقف شده است. بیوپسی پوست خانم M نشان می داد که 96 درصد الیاف عصبی او از بین رفتهاند. سرانجام مجبور شدند که اعصاب مربوط به حس ناحیه درگیر را قطع کنند. این درمان کاملا مؤثر بود. اما بهبودی بیشتر از چند هفته ادامه پیدا نکرد و برای اینکه خانم M با خارش دوباره به خودش آسیب وارد نکند، مجبور شدند، دستهای او را ببندند.
خانم M هماکنون 48 ساله است و هنوز هم از خارش طاقتفرسا رنج میبرد!
توضیح ضروری: زونا یا بیماری شینگلز، عبارت است به وجود آمدن ضایعات تاولی دردناک در یک منطقه محدود بدن. این بیماری بر اثر ویروسی به نام واریسلا زوستر به وجود میآید. ویروس ورایسلا زوستر عامل بیماری پوستی بسیار شایع آبله مرغان است.
سیر این بیماری به این صورت است که پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بدن و در سیستم اعصاب باقی میماند و سالها و یا دههها بعد به صورت ضایعات دردناکی که گفته شد، تظاهر پیدا میکند. پس بیماری شینگلز منحصر به بیماران ایدزی نیست، منتها در بیمالرن ایدزی و همچنین کلیه بیمارن دیگری که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، احتمال بروز بیماری بیشتر است.
No comments:
Post a Comment